नेतृत्व भनेको केवल पद, शक्ति र प्रतिष्ठा प्राप्त गर्ने कुरा होइन । साँचो नेतृत्व त्यतिबेला मात्रै सम्भव हुन्छ जब नेतृत्व गर्ने व्यक्ति वास्तवमै ‘मान्छे’ बन्न सक्छ । अर्थात्, इमानदार, नैतिक र सेवाभावले ओतप्रोत व्यक्तित्व बन्न सक्छ । यही सन्देश नेपालका स्वर्गीय नेता मदन भण्डारीजस्ता महान व्यक्तित्वहरूले निरन्तर दिँदै आएका थिए । मदन भण्डारीको जीवन र विचारहरू हेर्ने हो भने उनले राजनीतिलाई जनताको सेवाका लागि साधन माने, सत्ता प्राप्तिको लागि होइन।
मदन भण्डारी प्रायः भन्थे – ‘नेता बन्नुभन्दा पहिले असल मान्छे बन्नु पर्छ । जबसम्म तपाईं भित्रैबाट सच्चा र सेवाभावी हुनुहुन्न, तबसम्म तपाईंबाट जनताको हित हुँदैन ।’ उनले राजनीतिलाई धन्दा बनाउने प्रवृत्तिको सधैं विरोध गरे र आफ्नो साधारण जीवनशैलीमार्फत त्यसको उदाहरण प्रस्तुत गरे। उनको लोकप्रिय नारामध्ये ‘जनताको बहुदलीय जनवाद’ ले पनि यही कुरालाई प्रतिविम्बित गर्छ– सत्ता होइन, सेवा ।
आजको सन्दर्भमा हेर्ने हो भने, नेपाली राजनीति अनेकौं उतारचढाव र अविश्वासको चक्रव्यूहमा फसेको छ । नेताहरूलाई जनताले हेर्ने दृष्टिकोण प्रायः शंका र आलोचनापूर्ण बनेको छ । यसको मूल कारण हो– धेरै नेताहरूको आचरण र व्यवहारमा मानवीयता र नैतिकता कमजोर हुनु । धेरैजसो नेताहरू जनतालाई बाचा गरेर सत्तामा पुग्छन् तर पछि आफ्ना स्वार्थमा अल्झिन्छन् ।
मानवीयता विना राजनीतिक दर्शन र एजेन्डा केवल कागजी दस्तावेज मात्रै बन्ने खतरा हुन्छ । नेताको वास्तविक सफलता उसले कति जनताको मन जित्यो भन्नेमा नापिन्छ, कति सत्तामा बस्यो भन्नेमा होइन ।
त्यसैले आजको आवश्यकता के हो भने, नेताले सत्ताको दौडभन्दा पहिले आत्मपरीक्षण गर्नुपर्छ – के म साँचो अर्थमा मान्छे बनेको छु ? के म सत्य, इमानदारी, करुणा र सेवाभावको उदाहरण बन्न सक्छु? जबसम्म कुनै व्यक्ति यी मानवीय गुणले भरिएको हुँदैन, उसले चाहे जस्तो नीति बनाए पनि त्यो टिकाउ हुँदैन र जनताले विश्वास गर्दैनन् ।
नेता बन्न चाहने हरेकले मदन भण्डारी, बिपी कोइराला जस्ता असल नेताहरूको जीवनबाट सिक्नुपर्छ । ती नेताहरू जसले सत्ताको लागि होइन, जनताको अधिकार र स्वतन्त्रताका लागि आफ्नो जीवन अर्पण गरे । उदाहरणका लागि, मदन भण्डारी सधैं सादा जीवन बिताउँथे, उनी कहिल्यै सम्पत्तिको पछि लागेनन् र अन्तिम समयसम्म जनताको आवाज बने ।
यसै सन्दर्भमा, समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन इच्छुक हरेक व्यक्तिले पहिले आफूभित्रको मान्छेलाई खोज्नुपर्छ । मानवीयता विना राजनीतिक दर्शन र एजेन्डा केवल कागजी दस्तावेज मात्रै बन्ने खतरा हुन्छ । नेताको वास्तविक सफलता उसले कति जनताको मन जित्यो भन्नेमा नापिन्छ, कति सत्तामा बस्यो भन्नेमा होइन ।
अन्ततः, देश र समाजलाई उज्यालो दिशातिर लैजान नेता बन्ने आकांक्षीले यथार्थपरक आत्ममूल्याङ्कन गर्नैपर्छ – म मान्छे बन्न सकेको छु कि छैन? किनकि नेता बन्नुअघि मान्छे बन्नु नै साँचो नेतृत्वको आधार हो ।
