काठमाडौं । अहिले जताततै एउटै चर्चा छ– नेपालमा राजसंस्था फर्केला कि नफर्केला ? चिया पसलदेखि सामाजिक सञ्जाल र आमसञ्चारमाध्यममा समेत यो विषयले अत्यधिक ठाउँ ओगटेको छ । चौतारी र विसौनीदेखि संसदमा समेत यहीं विषयले हंगामा मच्चाएको छ । राजावादीहरु भनिरहेका छन्– अब देश जोगाउनका लागि राजतन्त्र फर्काउनुको विकल्पै छैन । राजाले मुख नखोलुन्जेल के होला के भन्ने थियो, अब त राजानै अघि बढेपछि संसारको कुनै पनि तागतले रोक्न सक्दैन । देशमा राजा फर्कने दिन टाढा छैन ।
त्यस्तै, गणतन्त्रवादीहरुको बेग्लै तर्क छ । उनीहरु भनिरहेका छन्– चिहानमा जलाइसकिएको राजतन्त्र फेरि फर्कने सम्भावना नै छैन । राजाले यस्तै पारा देखाए उनीलाई अहिले पूर्वराजाको हिसाबमा दिइएको
सुविधा पनि खोसिन्छ । तर, राजतन्त्र फर्कने सम्भावना छैन ।
हुन पनि हो, नेपालमा राजतन्त्र फल्नकै लागि भनेर निकै ठूला आन्दोलन भए । हज्जारौंको ज्यान गयो । र, आन्दोलनकै बलमा स्थापना भएको गणतन्त्र १५ वर्ष पुगेपछि झन् तगडो हुनपर्ने थियो । तर, नेताहरुको अकर्मण्यताका कारण गणतन्त्र झन्पछि झन् लुलो भयो । त्यसकै कारण फेरि राजतन्त्र पुनःस्थापनाको मुद्दाले बजार तातेको छ ।
यतिसम्म कि अहिले आमनागरिक पनि भन्न थालेका छन्– एउटै देशमा सयौं राजा हुनुभन्दा एउटै राजा ठिक ! बरु राजाको पालामा शन्ति र अमनचयन थियो । देशको नागरिक हुनुको शान थियो । अहिले दलहरुले देश खोक्रो बनाए ।
हो, अहिले नागरिकमा राजनीतिक दलप्रति व्यापक आक्रोश छ । गणतन्त्र स्थापना भएपछि जुन हिसाबमा देशले समृद्धिको लय समात्नुपर्ने थियो, त्यो भएन । उल्टै दलहरु एकले अर्कोलाई आरोप लगाएर पन्छने खेलमा मात्रै लागे । भ्रष्टाचार बढ्यो, देशमा रोजगारीको अवसर सिर्जना भएन । आर्थिक सूचकहरु झनपछि झन् ओरालो लाग्न थाले । तब जनतामा निराशा बढ्यो । जनतामा बढेको त्यहीं निराशाको जगमा राजतन्त्रवादीहरुले ठूलो अवसर देख्न थाले । र, अनेक अभियानका नाममा राजतन्त्रवादी मुभमेन्ट अघि बढ्यो, बढिरहेको छ ।
हुनतः पहिलो संविधानसभादेखि नै राप्रपाले राजतन्त्रको पक्षमा मत मागिरहेको छ । तर, मन्त्री हुन पाउँदा गणतन्त्र पनि स्वीकार्ने राप्रपाका नेताहरुकै कारण राजावादी मुभमेन्ट कमजोर भएको थियो । जब राप्रपाको नेतृत्वमा राजेन्द्र लिंदेन आए, तब अहिले मुभमेन्टले गति लियो । अझ पछिल्लो समयका विवादित व्यवसायी दुर्गा प्रसाईंले समेत राजाको पक्षमा अभियान चलाएपछि माहोल झन् गर्मायो ।
फागुन ७ गते प्रजातन्त्र दिवसका दिन पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले ‘देश जोगाउनका लागि आफूलाई साथ दिन’ आह्वान गरेपछि राजावादीहरु नराम्ररी हौसिए । र, पूर्वराजा शाह पोखराबाट फर्कने क्रममा फागुन २५ गते राजावादीहरुले भव्य स्वागत गरे । उक्त स्वागत र्यालीमा भएको नागरिक उपस्थितिले धेरैको ध्यान खिच्यो । र, अहिलेको सर्वत्र चर्चा यहीं छ ।
ल, नेपालमा राजाको पक्षमा व्यापक जनलहर आयो रे ! अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति पनि नेपालमा राजतन्त्र फर्काउनका लागि तयार भयो रे ! तर, नेपालमा राजसंस्था फर्कन्छ चाहिँ कसरी ? यसबारे धेरैलाई ज्ञान नहुनसक्छ । भन्न त, दुर्गा प्रसाईंहरु भन्छन्– म राजालाई हातमा समातेर नारायणहिटी छिराउँछु । कुन पुलिसले रोक्दो रहेछ, हेरौंला ! प्रसाईंको यस्तो भनाइबाटै कोही राजावादी हौसिन्छन् । उनीहरुलाई लाग्दो हो– ज्ञानेन्द्र शाह नारायणहिटी छिरेर श्रीपेज लगाएपछि राजातन्त्र फर्कन्छ ।
यतिसम्म कि अहिले आमनागरिक पनि भन्न थालेका छन्– एउटै देशमा सयौं राजा हुनुभन्दा एउटै राजा ठिक ! बरु राजाको पालामा शन्ति र अमनचयन थियो । देशको नागरिक हुनुको शान थियो । अहिले दलहरुले देश खोक्रो बनाए ।
तर त्यसरी राजतन्त्र फर्कने होइन भन्ने कुरा उनीहरुलाई बुझाउन जरुरी छ । राजतन्त्रै फर्कने नै हो भने पनि यसका निश्चित प्रक्रिया हुन्छ । विश्वमा एकपटक फालेको राजतन्त्र फेरि पुनस्थापना भएका नजीरहरु छन् । त्यसकै आधारमा पनि कतिपयले राजतन्त्र फर्कने वा फर्काउने सपना देखेका होलान् ! अरु देशमा जे–जे भए पनि नेपालमा राजतन्त्र फर्कियो भने फर्कने चारवटा बाटा छन् । तीमध्येको एक हो– अहिलेका प्रमुख दलहरुले नै राजाको अपरिहार्यता स्वीकारेर अर्थात् विगतमा राजासँग भएको भनिएको सम्झौता कार्यान्वयन गरेर ।
हो, अहिले बजारमा एउटा चर्चा छ– तत्कालीन समयमा राजाले दलहरुसँग एउटा सम्झौता गरेका थिए । सम्झौताअनुसार नै अब नेपालमा राजतन्त्र फर्कन्छ । हुन त अहिलेसम्म त्यस्तो केही सम्झौता भएको हो कि होइन भन्ने कुरा स्पष्ट छैन । पूर्वराजा शाहले करिब एक दशकअघि पत्रकार प्रेम बानियाँसँग गरेको कुराकानीमा ‘दलहरुसँग एउटा महत्वपूर्ण कागज आदान–प्रदान भएको’ भनेका छन् । जुन कुरालाई राजनीतिक दलका नेताहरुले स्वीकारेका छैनन् । तर, पूर्वराजाले भनेजस्तै दलहरुबीच निश्चित समयमा राजतन्त्र फर्काउने सहमति भएको हो र त्यसका लागि अहिलेका प्रमुख दलका नेताहरु सहमत भए भने सजिलै राजतन्त्र फर्कनसक्छ । तर, यो सम्भावना छैन । किनकि, राजनीतिक दलका नेताहरुको अभिव्यक्ति सुनेर प्रष्ट भन्न सकिन्छ– अहिलेका प्रमुख दलहरुः नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र राजतन्त्र फर्काउन कुनै हालतमा सहमत छैनन् ।
नेपालमा फेरि राजसंस्था फर्कनसक्ने अर्को बाटो हो– नेपाली सेनाले कब्जा गरेर पूर्वराजालाई जिम्मा लगाउने । तर, अहिलेको परिस्थिति त्यो ढंगले विकास भएको छैन । त्यस्तै, आन्दोलनको उभार बढेर अहिलेका दलहरुलाई हायलकायल बनाउने । दलहरुले हार स्वीकार्ने र सेनाले पनि साथ दिने अवस्था आयो भने पनि राजसंस्था फर्कनसक्छ । र, चौथो विकल्प भनेको अहिलेको संविधानअनुसार चुनाव लडेर संसदमा दुईतिहाइ मत ल्याएर व्यवस्थानै उल्ट्याउने ! तर पहिलेको परिवेशमा उल्लेखित चारवटै विकल्प असम्भवप्रायः छ ।
किनकि, राजतन्त्र पुनःस्थापनाका लागि राजावादी भनिएका शक्तिहरु नै एक छैनन् । यतिसम्म कि, राजावादी राजनीतिक दल राप्रपाभित्रै पनि विवाद छ । फागुन २५ गतेको जुलुशबाट हौसिएका राजावादीबीच देखिनेगरी नै फाटो आइसकेको छ । हिजो राजा फाल्न भनेर बन्दुक बोकेका दुर्गा प्रसाईं जस्ता स्वार्थी व्यवसायीले राप्रपा र राप्रपा नेपाललाई ‘ढोक्सा थाप्न आएको’ भनेर आरोप लगाए । राजावादी आन्दोलनका बनाइएको समितिनै अहिले अतिविवादित बनेको छ । पूर्वराजाले रोजेका नवराज सुवेदीलाई राजावादीहरुले नै रुचाएनन् । समग्रमा अहिले राजावादीभित्र बढेको लफडा चानचुनेखाले छैन ।
हेर्नुहोस् भिडिओ
कुरा राजावादीहरु एक हुने कि नहुने भन्नेमा मात्रै छैन । मुख्य कुरा त राजावादीहरुसँग कुनै दमदार तर्क नै छैन । अहिलेका दलहरुले केही गरेनन् भनेर राजाको पक्षमा जनमत बढाउन खाजे पनि उनीहरुसँग ‘राजा ल्याएपछि के हुन्छ ?’ भन्ने कुनै कुरा छैन ।
नेपालमा राजतन्त्र हुँदाको अवस्था पनि सुखद थिएन । यति जर्जर इतिहास छ कि, राज परिवारभित्र शासन गर्नकै लागि भएका भयानक हत्याका शृंखला डरलाग्दा छन् । उनीहरु राजनीतिक दल र नागरिकप्रति यति अनुदार थिए कि, त्यो भनिसाध्य छैन । निरङ्कुशताको पराकाष्ठा नै थियो । तै पनि अहिले मान्छेहरु ‘राजा चाहियो’ भनिरहेका छन् । यसको एक मात्र कारण यो हो कि, राजनीतिक दलहरुले जनअपेक्षाअनुसार काम गरेनन् । र, राजनीतिक दलप्रति चरम वितृष्ठा फैलियो ।
त्यसैले अब राजतन्त्र फर्कने कुरा त त्यति सम्भव नहोला तर राजनीतिक दलहरु नसच्चिने हो भने स्थितिले जुनकुनै मोड लिनसक्छ ।
